Publicatiedatum: april 2019
Artikel door: Danielle Wilborts

Onze leerlingen nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen leren en ontwikkeling

Van starter tot master

Hoe kinderen worden uitgedaagd om regie te nemen over hun eigen leren
Danielle Wilborts is coördinator van de Plusklas bij Edu-Ley. In die rol ondersteunt ze leerkrachten op het thema meer- en hoogbegaafdheid en begeleidt ze enkele dagdelen per week groepen kinderen die extra uitdaging nodig hebben. Er is veel onduidelijkheid over hoogbegaafdheid en het is ook niet altijd gemakkelijk om gedrag te herkennen dat kan duiden op hoogbegaafdheid. Terwijl er in de klas niet altijd ruimte is voor creatief denken, biedt de Plusklas juist een omgeving waar kinderen volop hun grenzen kunnen verleggen en hun talenten kunnen prikkelen. Onder andere met behulp van smartgames, bordspellen, creatieve denkopdrachten en persoonlijke leerdoelen leren kinderen zelfstandig keuzes te maken en oplossingen voor vraagstukken te bedenken. In hun persoonlijke map zoeken ze op waar ze de vorige keer gebleven zijn en werken ze verder aan hun taken en doelen.

Zien wat nodig is
Danielle: ‘De kinderen die bij mij in de Plusklas komen, zijn afkomstig van meerdere Edu-Ley scholen. Kinderen van groep 3 tot en met 8 bezoeken de Plusklas. Aanleiding is een handelingsverlegenheid van de leerkracht en/of school. Dan is het als eerste zaak om te onderzoeken of er sprake is van mogelijke hoogbegaafdheid. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van een signaleringsinstrument (het DHH), wat diverse modules bevat om mogelijke begaafdheid bij kinderen beter in beeld te brengen. Dit instrument is om te signaleren, niet om te diagnosticeren! Zowel ouders als leerkracht vullen één of meerdere vragenlijsten in en ook de LVS-gegevens worden toegevoegd.
Op basis van alle bevindingen en de leerresultaten van het kind wordt in overleg een plan van aanpak gemaakt. Dat kan onder andere betrekking hebben op het klassenmanagement, de inzet van materialen of het versterken van vaardigheden, die aansluiten op de leerbehoeften van het kind.

Grip op leren
Waar we veel op coachen zijn de executieve functies. Dat zijn vaardigheden die nodig zijn om tot leren te komen. Executieve functies ontwikkelen zich naar gelang leeftijd, wat maakt dat kinderen met een hoge intelligentie regelmatig uit balans zijn. Cognitief zijn deze kinderen vaak verder, maar de executieve functies zijn in vergelijking minder ver ontwikkeld. Zo weten ze in hun hoofd vaak wat er moet gebeuren, maar komen ze onvoldoende tot handelen, wat nodig is om activiteiten te plannen en aan te sturen. De executieve functies regelen bijvoorbeeld het starten met een taak en het richten en vasthouden van de aandacht. Het gaat dus eigenlijk om leren leren. Executieve functies kun je onderverdelen in 11 soorten:
Taakinitiatie, emotieregulatie, plannen, volgehouden aandacht, organisatie, respons inhibitie, flexibiliteit, werkgeheugen, metacognitie, timemanagement, doelgericht gedrag

Hoe je tot leren komt
Aan de hand van de metaforen Makkieland, Lefland, Paniekland en de personages Fixie en Growie ontwikkelen kinderen een groeimindset. Ze leren dat je het meeste leert in Lefland en niet in Makkieland. Kinderen leren dat het niet altijd leuk hoeft te zijn en dat leren moeite kost. Bovendien leren ze om niet altijd zichzelf als referentie te nemen, maar ook begrip te hebben voor de ander en de omgeving. Voor een kind dat bijvoorbeeld talent heeft om viool te spelen, gaat het naast de techniek leren beheersen bovenal om de vaardigheid om door te zetten, om te gaan met tegenslag en onzekerheid en het versterken van het geloof in zichzelf. Kinderen met een oplossingsgerichte houding, een groei-mindset en voldoende ontwikkelde executieve vaardigheden hebben later meer kans op succesvol functioneren in de samenleving, ongeacht hun kennisniveau.

Elkaar verder brengen
Danielle is 10 jaar leerkracht geweest in de onderbouw van het primair onderwijs waarna ze intern begeleider werd. Mede door haar persoonlijke ervaring met een kind dat vastliep op school, koos ze ervoor om zich verder te verdiepen in gedrag van kinderen en hoogbegaafdheid in het bijzonder. Ze heeft meerdere opleidingen en cursussen gevolgd, waaronder Master SEN en de Post HBO Specialist Begaafd en Speciaal bij Slim Educatief in Utrecht ‘Met wat ik nu weet en heb ervaren wil ik niet anders meer dan me verder verdiepen en mijn collega’s ondersteunen met een integrale kijk op ontwikkeling. Waar we ons de komende tijd op willen gaan richten, is het realiseren van een Edu-Ley breed hoogbegaafdheidsbeleid en versterking van de verbinding tussen de Plusklas en de praktijk in de klas. Wat we in gang zetten in de Plusklas willen we immers ook steeds meer terugzien in het onderwijs van elke dag.’